Cultuurhistorisch activist én hartstochtelijk Oosterpoorter
Op 31 juli dit jaar overleed op 64-jarige leeftijd buurtbewoner Gerard Offerman vrij plotseling aan de gevolgen van een longembolie. Offerman was een prominente Oosterpoorter en een gedreven voorvechter voor het behoud van karakteristieke, beeldbepalende elementen binnen de Oosterpoort zoals de villa’s in het Zuiderpark. Dat ging zo nu en dan gepaard met de nodige rumoer en opschudding met als hoogtepunt het uitroepen van de Onafhankelijke Staat Oosterpoort (OSO) in 1978. De Oosterpoorter sprak met een aantal mensen die Offerman goed heeft gekend. Dat levert een portret op van een bewogen man met een sociaal hart.
drs. ing. G.J.D. Offerman werd geboren in 1951 in de stad Groningen. Hij zat er op de HTS (Weg en Waterbouw) en de Rijksuniversiteit (Sociale Geografie). Na een ambtelijke aanloop in Groningen en Assen belandde Offerman bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in Den Haag.
In die hoedanigheid pendelde Offerman heen en weer tussen Groningen en den Haag; een sterke band met zijn geboortestad, en voornamelijk die met zijn geliefde wijk de Oosterpoort, bleef hij altijd houden.
Het Zuiderpark
In 1987 verscheen het boek ‘De Oosterpoort’ dat Offerman schreef samen met Joop Kuipers. Een zin uit de inleiding typeert de liefde van Offerman voor de wijk en zijn weerzin tegen de waan van de dag die hij bij het stadsbestuur bespeurde bij haar plannen om de Oosterpoort te verbouwen tot een nieuwbouwwijk met de nodige hoogbouw: “Mogelijke aanwezige cultuurhistorische waarden spelen door een gebrek aan aanwezige kennis (bij het stadsbestuur – red.) in de discussie geen rol.”
Daarmee was de toon gezet. In het in 1986 door toenmalig PvdA-wethouder Ypke Gietema gepresenteerde Structuurplan werden plannen gepresenteerd om de villa’s in het Zuiderpark te vervangen door ‘kantoorblokken’. De in allerijl opgerichte actiegroep ‘Vrienden tot het Behoud van het Zuiderpark en Omgeving’ kwam hier tegen in het geweer. Met succes. De als adviseur bij de actiegroep betrokken Offerman schijnt een felle strijd met Gietema gevoerd te hebben voor het behoud van de gezichtsbepalende villa’s. Uiteindelijk verhindert de druk van de publiek opinie en een veto van zijn eigen partij (PvdA) Gietema om zijn sloopplannen van de grond te krijgen.
Als een aantal jaren later het stadsbestuur het Zuiderpark aanmerkt als ‘beschermd stadsgezicht’, verdwijnen de plannen definitief in de ijskast.
Actief in de Oosterpoort
Het activisme dat Offerman inzette voor de Oosterpoort werd al duidelijk tijdens de problemen rond bestrijdingsmiddelenfabriek AAgrunol eind jaren 70, begin jaren 80. Veel Oosterpoorters voelden zich niet serieus genomen in hun klachten jegens het bedrijf dat uiteindelijk verantwoordelijk bleek voor een van de meest vervuilde bedrijventerreinen van Nederland. Grote aanjager van de acties tegen de fabriek was Feiko Groen en ook bij deze acties was Gerard Offerman nauw betrokken.
Opnieuw werd een mooi resultaat bereikt. AAgrunol weg uit de buurt van woonwijk de Oosterpoort en (uiteindelijk) werd de grond gesaneerd en verrees de woonwijk de Meeuwen.
Onafhankelijke Staat Oosterpoort
De jaren 70 verliepen voor onze tegenwoordig zo rustige buurt vrij turbulent. Buurtbewoners hadden het idee dat gemeente en provincie weinig aandacht hadden voor problemen die er speelden (AAgrunol), maar wel een dikke vinger in de pap wilden hebben als het ging om de herstructurering van de wijk (Zuiderpark en de Kop van de Oosterpoort). De provincie had betreffende dat laatste voorgesteld om de hele oostkant van de Meeuwerderweg te slopen zodat dit plaats kon maken voor nieuwbouw voor gezinnen.
Een schop tegen het zere been van Offerman c.s. De Onafhankelijke Staat Oosterpoort (OSO) werd uitgeroepen, met een eigen ministerraad. Er werd een slagboom geplaatst ter plekke van waar nu de bloemenkraam van Harry Heikens staat. Niemand kwam de wijk meer binnen zonder paspoort! Dat laatste gold vooral voor stedelijke en provinciale bestuurders.
Woontoren Ennam terrein
Op verschillende terreinen bleef Gerard Offerman actief betrokken bij de Oosterpoort. Zo was hij voorzitter van de Wijkraad en meer dan twintig jaar voorzitter van de Vereniging Bewonersbelangen Lodewijkstraat. Ook in die laatste hoedanigheid trok Offerman weer ten strijde tegen de door hem verfoeide, vaak zielloze nieuw(hoog)bouw. Dit keer tegen weer een PvdA wethouder: Willem Smink. Op de plek van de voormalige Ennam garage aan de Hereweg had de gemeente een woonflat in gedachten van zo’n vijftien verdiepingen. Offerman’s verontwaardiging betrof vooral de wijze waarop het Groninger College van B&W, en met name wethouder Smink, de omwonenden zou hebben misleid over de mogelijkheid om in te spreken over de bebouwing van de woontoren. Het leek alsof er overleg gevoerd werd, maar in werkelijkheid bleek dat ieder detail al was vastgelegd. Door jarenlang actie te voeren en te procederen wist de Vereniging Bewonersbelangen, onder aanvoering van Offerman, de bouw van een hoog flatgebouw op de Ennamlocatie te verhinderen.
Stadspartij
De verontwaardiging rond de gang van zaken rond de Ennam woontoren deed Gerard Offerman besluiten om samen met onder meer Robert Prummel en Amrut Sijbolts de Stadspartij Groningen op te richten. De Stadspartij Groningen kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2002 en 2006 twee zetels en in 2010 maar liefst vijf zetels. Gerard Offerman was enige tijd voorzitter van de Stadspartij en vier jaar lang lid van de Gemeenteraad van Groningen. Voor zijn vele verdiensten is Gerard Offerman in 2014 onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Beminnelijk mens
Gerard Offerman wordt gezien als een zeer bij anderen betrokken persoon. Een gezellig mens die graag in het gezelschap van anderen verkeerde. Hij vond het leuk om met anderen de maaltijd te delen, onder het genot van een wijntje uit eigen kelder. Dan ontsponnen zich vaak geanimeerde discussies: “Hij had gelijk, ik had gelijk en dan constateerde je dus dat we alletwee gelijk hadden!”
Een van zijn kwaliteiten was dat hij “bij vergaderingen in het actiewezen iedereen aan het woord liet, ook echt luisterde en aan het eind dan zei: ‘dan gaan we het zo doen’, en dat iedereen het daar dan mee eens was”.
Nalatenschap
Het gevecht met wethouder Gietema om het behoud van de villa’s in het Zuiderpark is toch wel een van de zaken die het meest bijblijft als je aan Gerard Offerman denkt. Dat de villa’s er nog staan, zou je in zekere zin als een soort van nalatenschap van Offerman kunnen beschouwen. Net zoals je het Groninger museum als een soort van nalatenschap van Gietema zou kunnen zien. Offerman zag in dat als de villa’s niet zouden worden afgebroken, toekomstige generaties nog lang van hun statige voorkomen zouden kunnen genieten. Gietema zijn credo luidde dat “de bouwwerken van nu de monumenten van over 100 jaar zijn”. Nu beide mannen er niet meer zijn, kunnen we niet anders concluderen dan dat ze alle twee gelijk hebben gekregen.